11 dingen die loopbaanprofessionals over de arbeidsmarkt moeten weten

Geert-Jan Waasdorp, directeur van arbeidsmarktanalist Intelligence Group, schoof eerder deze maand aan bij een webinar voor de Noloc-academie. In zijn uur-durende online lezing vertelde hij aan honderden toehoorders hoe de Nederlandse arbeidsmarkt er op dit moment voorstaat en wat de data voor 2024 (en daarna) voorspelt. Natuurlijk stond hij ook stil bij de opkomst van kunstmatige intelligentie, die op dit moment al effect heeft op het loopbaanvak, en dat de komende jaren naar alle waarschijnlijkheid in nog grotere mate zal doen. De 11 meest opvallende zaken uit Waasdorp’s webinar zetten we hieronder op een rijtje.

1. Beroepsgroep houdt zich bezig met thema’s die je zou verwachten

Aan mensen die het webinar bezochten, voornamelijk loopbaancoaches en -professionals, werd voorafgaand aan de lezing gevraagd welke arbeidsmarktthema’s ze belangrijk vonden. De usual suspects werden veel genoemd: arbeidsmarktkrapte, skills-denken en het belang van vitaliteit en werkgeluk. Ook de opkomst van kunstmatige intelligentie, en de invloed van de technologie op de markt, bleek een prangend thema onder toehoorders.

2. Meer headhunters, minder sollicitatiebrieven

Op de extreem krappe arbeidsmarkt van tegenwoordig zoeken werkgevers steeds vaker naar werknemers, in plaats van andersom. Het aantal sollicitaties dat een organisatie op een vacature ontvangt neemt kortom af, terwijl het aantal mensen dat persoonlijk wordt benaderd door werkgevers toeneemt. Afgelopen kwartaal kreeg maar liefst 41,6% van werkende mensen een dergelijk verzoek.

Afgelopen kwartaal werd maar liefst 41,6% van werkende mensen benaderd voor een vacature

3. Dynamiek op markt neemt een beetje toe

Met het oog op 2024 zien we dat arbeidsmarktkrapte zal aanhouden, maar de scherpe randjes ervanaf gaan. Dat wil zeggen: het probleem wordt iets minder extreem. De recessie zal waarschijnlijk zelfs voor een minieme groei in faillissementen en werkloosheid zorgen, waardoor de dynamiek op de arbeidsmarkt weer een beetje op gang komt.

4. De logica is nog altijd ver te zoeken, maar verandering gloort aan de horizon

Vroeger gedroeg de arbeidsmarkt zich op een logische manier: was er een recessie, dan steeg de werkloosheid flink. Tegenwoordig is die logica verdwenen: zelfs nu de economische groei een terugval beleeft, blijft het vacature-aantal gigantisch. We zien de logica van weleer echter wél terugkeren – sommige datapunten komen dichter in de buurt van waar je ze in deze economische toestand zou verwachten. Lang verhaal kort: in 2024 zal de arbeidsmarkt nog niet ‘logisch’ zijn, maar wie weet in 2025 wel.

Zelfs nu de economische groei een terugval beleeft blijft het vacature-aantal gigantisch

5. Ziekteverzuim maakt het krapteprobleem alleen maar erger

Het ziekteverzuim in Nederland is hoog: deels doordat werkstress toeneemt, maar ook doordat er een tekort is aan arbo-artsen. En dat komt zeer ongelegen op een arbeidsmarkt waarop we toch al met grote tekorten kampen. het verzuim zorgt immers voor een extra daling (te weten een van twee procentpunt) op het arbeidspotentieel.

6. De productiviteit moet omhoog

Dat er minder mensen op de arbeidsmarkt actief zijn is een gegeven. Om economische krimp te voorkomen, moet de productiviteit dus omhoog, weet ook het UWV. Hoe? Investeren in learning & development, innovatie, werknemerswelzijn, retentie, reskilling en automatisering kunnen stuk voor stuk antwoorden zijn. Belangrijk daarbij is dat wel gaan meten wat  werkt – dat gebeurt op dit moment namelijk nog te weinig.

7. Gen Z is niet lui, maar wel anders

Er zijn anno 2023 meer generaties op de werkvloer actief dan ooit tevoren, en dat zorgt voor controverse. Oudere generaties zeggen bijvoorbeeld maar wat graag dat hun Gen Z-collega’s lui zijn: ze zouden niet willen werken. Onzin, blijkt uit de cijfers – Gen Z’ers zijn de afgelopen tijd juist vaker van parttimebanen naar fulltimebanen gegaan, terwijl 50-plussers de omgekeerde weg hebben bewandeld. Wat wel waar is: Gen Z’ers blijven hun werkgever minder lang trouw: ze werken gemiddeld 2,7 jaar voor dezelfde baas. Hoe anders is dat voor 60-plussers: die blijven gemiddeld 17 jaar zitten. Ook goed om te weten: Gen Z werkt op een andere manier – het wil meteen profijt zien van de klus die het geklaard heeft. Daarom is platformwerk onder de groep zo populair: als ze €50 nodig hebben om vanavond te kunnen stappen, kunnen ze via zo’n platform dat geld diezelfde ochtend nog verdienen.

Gen Z werkt op een andere manier: het wil meteen profijt zien van de klus die het geklaard heeft

8. Goed nieuws voor vrouwen

Het gaat goed met de emancipatie van vrouwen: vrouwelijke zzp’ers zijn hun mannelijke conculega’s zelfs al voorbij. Dat wil zeggen: ze krijgen gemiddeld evenveel betaald voor klussen als mannen, maar doordat ze zich door de bank genomen beter weten te presenteren, hengelen ze klussen vaker binnen. Helaas is de gender wage gap op de rest van de arbeidsmarkt nog altijd aan de orde van de dag.

9. Skills kunnen belangrijk zijn, maar het UWV helpt niet mee

Op het gebied van skills-denken zet het UWV nog altijd geen zoden aan de dijk. Waasdrop noemt skillstaal CompetentNL zelfs ‘InCompetentNL’, zo weinig heil ziet hij in het project dat nu al jaren loopt. Het skills-dashboard van de uitkeringsinstantie, waar de versmaadde skillstaal van aan de basis staat, moet het vooral ontgelden. In het webinar laat Waasdorp zien dat zelfs wanneer je huis-tuin-en-keuken-vaardigheden als ‘creatief’ en ‘veerkracht’ aan het systeem voert, dat geen resultaten oplevert. Betekent dat dat hij geen waarde aan de skills-revolutie hecht? Zeker niet. In initiatieven vanuit de markt, waaronder het SkillsCv, ziet hij wél veel potentie.

10. Mbo’ers zijn gewilder dan hoogopgeleiden

Of je de groep nu ‘blue collar’ of ‘mbo’er’ noemt, feit is dat mensen die met hun handen werken cruciaal zijn. Ze hebben dan ook een hoger startsalaris dan de meeste mensen die net de universiteit of het een hogeschool hebben verlaten. Minister Dijkgraaf heeft wat Waasdorp betreft een belangrijke rol gespeeld in het genereren van goede omstandigheden voor praktisch geschoolden – iets dat broodnodig was. Niet voor niets noemt hij de Minister de belangrijkste persoon op de arbeidsmarkt van afgelopen jaar.

Minister Dijkgraaf was volgens Waasdorp de belangrijkste persoon op de arbeidsmarkt van afgelopen jaar

11. Een loopbaanprofessionals mét A.I. kan meer dan eentje zonder

De opkomst van kunstmatige intelligentie gaat grote gevolgen hebben voor de arbeidsmarkt, én voor loopbaanprofessionals. Immers: een loopbaancoach die slim van A.I. gebruikmaakt, kan ook beter zijn cliënten helpen. Wist je bijvoorbeeld dat je dankzij LLM-tools als ChatGPT een sollicitatiebrief of cv zo kunt bewerken dat hij een grote kans maakt om langs de A.I.-selectiemiddelen van grote organisaties te komen? Vooral de jongere generatie houdt zich met dat soort ontwikkelingen bezig, en dus verschijnen slimme trucs niet op YouTube, maar op TikTok, waar die groep zich tenslotte begeeft. 

Meer lezen?

Wil je het hele webinar van Geert-Jan Waasdorp terugkijken? Dat kan via de Noloc Academie. Dieper graven in arbeidsmarktcijfers doe je via de website van Intelligence Group.