Arbeidsmarkt18/04/2024 · 3 min
Soms lijkt-ie zo dichtbij dat je hem kunt aanraken: de skillsgerichte arbeidsmarkt. Je leest tenslotte om de haverklap over een nieuw initiatief op dat gebied – bovendien roept de ene na de andere expert dat het skillsdenken nu écht voor de deur staat.
Skillsdenken nog ver weg
Hoe anders is de realiteit: zelfs op de huidige krappe arbeidsmarkt gaat aan het overgrote deel van de sollicitaties nog gewoon een cv en een brief vooraf. Aan de sollicitatietafel wordt vervolgens ingezoomd op diploma’s en werkervaring van een kandidaat. Rapporten, werkgroepen en ontologiën die het skillsdenken momentum moeten geven, lijken in de echte wereld maar geen voet tussen de deur te krijgen.
Initiatieven op gebied van skills lijken in de echte wereld geen voet tussen de deur te krijgen
Bij Leven Lang Ontwikkelen (LLO), een samenwerkingsverband binnen de landelijke overheid dat onder andere verantwoordelijk is voor het STAP-budget, vonden ze het hoog tijd om te onderzoeken wat er aan de hand is. De resultaten van dat onderzoek – LLO liet het uitvoeren door SEO Economisch Onderzoek en het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) – zijn nu binnen. En alhoewel er wel degelijk reden tot optimisme uit die resultaten voortkomt, blijkt ook dat we nog ver van onze skillsutopie verwijderd zijn.
De belangrijkste redenen daarvoor zetten we hieronder op een rijtje. Die redenen komen trouwens niet alleen uit het rapport: we vullen hem aan met redenen die de revue passeerden tijdens het skills-symposium ‘Dynamiek op de Nederlandse arbeidsmarkt’ van de SER en het CBS dat eind juni plaatsvond. Achter deze link vind je een Noloc-verslag van dat evenement.
#1: Skills zijn veel te theoretisch
Dat de skillsgerichte arbeidsmarkt voorlopig nog ver weg is, heeft veel te maken met hoe moeilijk het is om vaardigheden te definiëren. In andere woorden: skills zijn vaak te theoretisch om erop te kunnen matchen. Een werkgever kan tenslotte wel op zoek zijn naar iemand met goede interpersoonlijke communicatievaardigheden, maar in de praktijk weten veel werkzoekers die over zo’n vaardigheid beschikken niet dat ze hem onder de knie hebben. Interpersoonlijke communicatievaardigheden? Voor zover zij weten zijn ze ‘gewoon goed met mensen’! Kortom: veel werkzoekers hebben een bepaaldse skill zonder het zich te realiseren, en dus slaan ze niet aan op een werkgever die zo’n skill zoekt.
Veel werkzoekers hebben een bepaaldse skill zonder het zich te realiseren
Dat definities van skills zo theoretisch zijn, maakt het met name voor praktisch opgeleiden lastig om zich een weg door de skillsgerichte arbeidsmarkt te banen. Dat is vervelend: de skillsgerichte arbeidsmarkt zou juist voor die doelgroep een verbetering zijn ten opzichte van de status quo. Van een automonteur of een kapper een sollicitatiebrief vragen blijft immers een beetje vreemd.
#2: Er zijn te veel definities
Het probleem met definities van skills is nog groter dan reden #1 al deed vermoeden – en daardoor zijn we nog verder verwijderd van de skillsgerichte arbeidsmarkt. Want wat wil het geval? De definities van skills zijn niet alleen zo lastig te begrijpen dat veel mensen niet eens weten of ze over een bepaalde vaardigheid bezitten, er bestaat ook nog eens een veelvoud aan definities voor één en dezelfde vaardigheid!
Uit het onderzoek van SEO en ROA blijkt dat in Nederland maar liefst 43 initiatieven zich met skills bezighouden, en dat die initiatieven lang niet altijd dezelfde definitie van skills hanteren. Over wiens definitie het best gebruikt kan worden bestaat bovendien geen consensus. Als er meerdere definities van één skill bestaan, wordt matchen op basis ervan wel heel ingewikkeld.
#3: Europese subsidies komen plots ten einde
Om de skillsgerichte arbeidsmarkt op poten te zetten, krijgen we veel hulp uit Europa. Zo kreeg House of Skills Amsterdam tussen 2017 en 2020 meer dan €11 miljoen uit Brussel, en ook Skills Navigator werd mede mogelijk gemaakt door Europees geld. Mooi natuurlijk, die bedragen, maar ze hebben een vast eindpunt. Volgens het onderzoeksrapport van SEO Economisch Onderzoek en het ROA zijn het juist die vaste eindpunten die een bedreiging vormen voor de continuering van skills-projecten met potentie.
Mooi natuurlijk, die bedragen, maar ze hebben een vast eindpunt
#4: Skills-initiatieven bestaan bij de gratie van bevlogen arbeidsmarktexperts
Initiatieven op het gebied van skills moeten overigens niet alleen op hun hoede zijn voor Brusselse subsidies met een harde houdbaarheidsdatum. Een ander risico zijn de bevlogen mensen die leidinggeven aan Nederlandse skills-initiatieven. Dat klinkt misschien wat vreemd, maar volgens het SEO-rapport bestaan veel skills-projecten puur en alleen bij de gratie van de bevlogen mensen aan het hoofd ervan. Vallen zij om wat voor reden dan ook weg? Dan gaat er met hen een initiatief dat de skillsgerichte arbeidsmarkt dichterbij brengt verloren.
Vallen bepaalde bevlogen mensen weg? Dan gaat ook het initiatief verloren
#5: Er is nog geen bewijs dat het werkt
Dan rest ons nog de allerbelangrijkste reden dat we voorlopig niet op basis van skills over de arbeidsmarkt kunnen reizen: er is nauwelijks objectief bewijs dat de aanpak werkt. Het rapport van SEO Economisch Onderzoek stelt dat in die woorden. Bovendien bestaat er geen goede evaluatie van bestaande skills-initiatieven en is het dus lastig om verbetering in die initiatieven aan te brengen. De beoogde gebruikers van de initiatieven zijn, door het uitblijven van bewijs, bovendien niet eenvoudig te overtuigen van de meerwaarde ervan. Dat alles zorgt ervoor dat de skillsgerichte arbeidsmarkt nog ver van ons vandaan is.
Verder lezen
In dit artikel wordt gelinkt naar een samenvatting van het onderzoeksrapport dat SEO Economisch Onderzoek in samenwerking met het ROA maakte over de staat van het skillsdenken in Nederland. Benieuwd naar het hele rapport? Dat lees je hier.
