De arbeidsmarkt zo inclusief maken dat iedereen – dus ook mensen met een arbeidsbeperking – de kans krijgt om z’n talenten in te zetten, en dat op een manier die er toedoet. Precies dat is het doel van de Participatiewet– in 2015 ging-ie in. Regelingen in de wet maken het onder andere makkelijker voor gemeenten om maatwerk te leveren aan werkzoekers met een arbeidsbeperking. Andere regelingen zorgen ervoor dat werkgevers fiscale voordelen krijgen als ze iemand met een arbeidsbeperking in dienst nemen.
Beschut werk voor veel aanpassingen
Vanaf volgend jaar gaat er iets kleins maar interessants in de Participatiewet veranderen. Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wil hem namelijk flexibeler maken. Om te begrijpen wat er te gebeuren staat, moeten we eerst twee regelingen uit de wet bespreken.
Vanaf volgend jaar gaat er iets kleins maar interessants in de Participatiewet veranderen
De eerste van die twee is de zogenaamde Beschut werk-regeling: die zorgt ervoor dat mensen die vanwege hun ziekte of beperking niet zelf een baan kunnen vinden, daarvoor bij hun gemeente terecht kunnen. Elke Nederlandse gemeente is verplicht om elk jaar een minimaal aantal Beschut werk-plekken te bieden, en mensen die de functies bekleden ten minste het minimumloon te betalen. Een beschutte werkplek moet in een hoge mate aangepast en begeleid worden, zodat de werknemer met een arbeidsbeperking tot zijn recht kan komen.
Voor een beschutte werkplek in aanmerking komen heeft nogal wat voeten in de aarde. Zo moet iemand eerst groen licht krijgen van het UWV: dat advies heet, hoe kan het ook anders, een ‘Advies beschut werk’. Eenmaal in het bezit van zo’n indicatie? Dan kan iemand bij bijvoorbeeld de gemeentelijke groendienst aan de slag, maar een Beschutte werkplek kan ook eenvoudig inpakwerk of hoogwaardig productiewerk zijn. Bij dat laatste kun je denken aan het produceren van printplaten.
Een Beschutte werkplek kan ook eenvoudig inpakwerk of hoogwaardig productiewerk zijn
Een Beschutte werkplek kun je tot slot ook, na bemiddeling van de gemeente, bij een sociale werkgever uitvoeren. Volgens cijfers van het Ministerie van Sociale Zaken zijn momenteel 15% van de Beschutte werkplekken in Nederland niet direct bij de gemeente, maar bij zo’n sociale werkgever ondergebracht.
Banenafspraak als het beter gaat
De tweede regeling die we moeten bespreken is de Banenafspraak. Die is in het leven geroepen voor mensen die vanwege een ziekte of een beperking moeite hebben met het vinden van een baan, maar wel van waarde kunnen zijn voor een organisatie, zonder dat daar gigantische aanpassingen of begeleidingstrajecten voor nodig zijn. Die mensen komen in aanmerking om opgenomen te worden in het zogeheten Doelgroepregistervan de regeling.
Even voor de duidelijkheid: de Banenafspraak is een deal tussen de overheid en het bedrijfsleven die als onderdeel van de Participatiewet is opgenomen, en ervoor zorgt dat beide partijen jaarlijks een vooraf vastgelegd aantal mensen uit het Doelgroepregister aannemen. Resultaat van de regeling? Mensen met een beperking krijgen een grotere kans om bij een echte werkgever aan de slag te gaan, en zo een belangrijke rol te spelen in de maatschappij.
Waarom niemand overstapt
Hierboven las je over twee verschillende regelingen, gemaakt voor twee verschillende doelgroepen. Maar wat gebeurt er als je cliënt een Beschutte werkplek bij een sociale werkgever heeft, en het daar goed doet? Zo goed zelfs, dat hij meer en meer op eigen benen kan staan, en daardoor minder aanpassingen en minder begeleiding nodig heeft.
Wat gebeurt er als je cliënt een Beschutte werkplek heeft, maar ook op eigen benen zou kunnen staan?
Tijd om over te stappen van de Beschutte werkplek naar de Banenafspraak, zou je zeggen! Dat levert hem immers wat meer vrijheid op – én hij wordt volwaardig onderdeel van de arbeidsmarkt. Voor z’n werkgever is het ook fijn, niet in de laatste plaats omdat die voor deze werknemer nu in aanmerking komt voor fiscaal aantrekkelijke loonkostenvoordelen.
Tot op heden wordt die overstap echter maar zelden gemaakt. Reden om je af te vragen: ‘hoe is dat in hemelsnaam mogelijk, als de voordelen van overstappen zo duidelijk zijn?!’ Het antwoord is simpel: wie nu overstapt van een Beschutte werkplek naar de Banenafspraak, verliest zijn advies Beschut werk, en dat brengt risico’s met zich mee. Want krijgt je cliënt een terugval? Dan kan hij na verloop van tijd misschien niet meer volgens de Banenafspraak werken. En op dat moment is er voor hem geen weg terug: z’n Beschut werk-advies is immers komen te vervallen.
Vanaf volgend jaar stap wél mogelijk
Dan komen we nu eindelijk tot het nieuws. Want per 1 juli 2023 – we moeten dus nog een jaartje wachten – gaan er dingen veranderen. Een regeling die dan ingaat, zorgt ervoor dat een Beschut werk-advies tot je pensioengerechtigde leeftijd geldig blijft – hij gaat gedurende je werkende leven dus niet meer weg. Wel zo prettig: mensen die het goed doen op hun Beschutte werkplek kunnen zo met een gerust hart de overstap maken naar de Banenafspraak. Want gaat dat op termijn toch minder? Dan kunnen ze altijd nog terugvallen op hun Advies beschut werk.
Door de regeling kunnen mensen met een Beschutte werkplek makkelijker overstappen naar de Banenafspraak
De nieuwe regeling is overigens onderdeel van het veel grotere Simpel Switchen-programma in de Participatiewet: die moet ervoor zorgen dat wisselen tussen uitkering en (soort) werk makkelijker wordt.
Behoefte vooralsnog onduidelijk
Hoeveel behoefte er aan de nieuwe terugvaloptie is, moet nog duidelijk worden. Toen Hiske Andriessen en Saloua Charaa van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid het Simpel Switchen-concept kwamen uitleggen aan mensen in het werkveld – dat deden ze afgelopen maart op de Praktijkdag van het ministerie – waren de verwachtingen verdeeld.
Op Samenvoordeklant.nl, een platform dat arbeidsmarktregio’s ondersteunt, vertelt Andriessen dat deelnemers in de ene sessie compleet andere verwachtingen hadden dan die in andere. “Sommige deelnemers verwachtten dat de nieuwe regel voor meer doorstroom tussen Beschut werk en de Banenafspraak gaat zorgen, terwijl deelnemers aan andere sessies geen grote veranderingen voorspelden”, laat ze in dat stuk geparafraseerd optekenen.