Geert-Jan Waasdorp was nog maar twee, misschien drie jaar zelfstandig ondernemer toen hij hulp zocht van een coach. “Ik liep tegen grenzen aan”, zegt hij daar met de kennis van nu over. “Ik had hulp nodig om mijn werkdruk beheersbaar te houden, onder andere. Als je ergens in dienst bent helpt een leidinggevende daarbij, maar als eigen baas ben je op jezelf aangewezen”.

Tooling

Eenmaal onder begeleiding – weliswaar van life coaches, niet van loopbaancoaches – ontdekte Waasdorp iets. De begeleiders die tooling inzetten in hun praktijk, konden hem iets extra’s bieden.

“Hebben we het over tooling bij die life coaches, dan gaat het over boeken, artikelen en rapporten. Maar tooling is ook beschikbaar voor de loopbaancoach van nu”, vertelt hij. “Arbeidsmarktdata!”

Acceptatie

“Sterker nog, die arbeidsmarktdata bestaat al een tijdje”. Maar de reden dat de loopbaansector er maar weinig gebruik van maakt, is volgens Waasdorp logisch. De industrie was de afgelopen tien jaar simpelweg te druk om in de cijfers te duiken.

Dat zit zo: “De loopbaansector heeft het afgelopen decennium hard gewerkt aan erkenning. Dat hebben ze fantastisch gedaan: tussen 2010 en 2020 hebben ze het geitenwollen sokken-imago van zich afgeschud, nu zijn ze een miljardenindustrie waar de overheid naar luistert. Voor veel werkgevers en werknemers is de loopbaancoach niet meer weg te denken.”

De volgende stap

Nu hoopt Waasdorp als fan en enthousiast consument van de sector – als we voor het gemak het onderscheid tussen life- en loopbaancoach even weg mogen denken, tenminste –samen de volgende stap te zetten. Want, zo meent hij, “als loopbaancoaches massaal gebruik maken van arbeidsmarktdata, kunnen ze hun cliënten nóg beter helpen”.

Als loopbaancoaches massaal gebruik maken van arbeidsmarktdata, kunnen ze hun cliënten nóg beter helpen

Waasdorp legt het uit: “Op dit moment gebruiken de meeste coaches vier pijlers bij het begeleiden van een cliënt. Ten eerste ‘Wie ben ik?’, ten tweede ‘Wat kan ik?’ en ten derde ‘Wat wil ik?’. In stap vier leert een werkzoeker zichzelf vervolgens te presenteren, aan de hand van de antwoorden op die eerste drie vragen.”

“Die vier stappen zijn natuurlijk enorm waardevol. Maar zet je arbeidsmarktdata in, dan kan je er nog een vijfde pijler aan toevoegen. Een coach met data ziet immers in één oogopslag in welke sectoren en bij welke beroepen zijn cliënt de meeste kans maakt op een nieuwe baan. Hij kan hem dan meteen in de goede richting sturen. Pijler vijf is dus: het daadwerkelijk vinden van die baan.”

Goede richting

Het goede nieuws? De loopbaanindustrie zette de afgelopen tijd al grote stappen op het gebied van arbeidsmarktdata. Dat kwam onder andere door innovatieve begeleiders uit het vakgebied, maar ook een andere factor droeg er volgens Waasdorp aan bij. Er kwam hulp uit onverwachte hoek: die van de overheid.

Loopbaancoaches die gebruik willen maken van de NL Leert Door-subsidie, moeten namelijk een Arbeidsmarktscan afnemen. “Veel coaches komen daardoor voor het eerst in aanraking met de voordelen van arbeidsmarktdata,” weet Waasdorp. “De meesten willen daarna nooit meer terug.”

Arbeidsmarktscan

Die Arbeidsmarktscan vindt hij een belangrijke aanjager voor de acceptatie en het gebruik van arbeidsmarktdata in de loopbaansector. Maar er is ook ruimte voor verbetering, zo weet hij. “Het resultaat van die Arbeidsmarktscan is namelijk een rapport: een pdf’je dat je uit kunt printen. Dat is eigenlijk vreemd, want de arbeidsmarkt staat niet stil. Jouw kansen die nu uit de scan rollen, kunnen er over drie maanden heel anders uitzien.”

Volgens Waasdorp ligt daar dan ook de toekomst. “En die is dichterbij dan je denkt”, vertrouwt hij ons toe. “Straks zit arbeidsmarktdata geïntegreerd in loonstroken, opleidingswebsites en ga zo maar door. Arbeidsmarktsoftwareontwikkelaar LDC heeft er al een app voor! Werkzoekenden hebben daarmee continu toegang tot alle relevante arbeidsmarktdata.

Enorme kans

“Voor loopbaanadviseurs is dat een enorme kans,” weet Waasdorp. “De sector kan zijn cliënten hiermee immers gedurende de gehele loopbaan begeleiden en coachen. Want mensen kunnen wel toegang hebben tot arbeidsmarktkennis en data, maar daarbij is de duiding en interpretatie van die gegevens essentieel. En daar heb je een coach voor nodig.”

“Arbeidsmarktdata gaat de loopbaansector fundamenteel veranderen”

“Arbeidsmarktdata gaat de loopbaansector fundamenteel veranderen”, concludeert Waasdorp met zekerheid en een glimlach. “Coachen gebeurt nu nog in het moment en gedurende een korte periode. Straks wordt loopbaanbegeleiding veel meer iets van de lange termijn.”

Glazen bol

“De vraag daarbij is niet of, maar wanneer het gaat gebeuren.” Wil hij een gokje wagen? Waasdorp: “Datatechnisch kan het nu al, maar ik denk dat we er over twee of drie jaar echt zijn.”

Skills for the future is een begrip waar je als loopbaanbegeleider tegenwoordig over struikelt. Het is een mooi en hip zinnetje, maar wat betekent het eigenlijk? Inge Vuik van Intelligence Group gaf er tijdens het Werf&-seminar voor Loopbaancoaches twee maanden geleden tekst en uitleg bij. Bij Loopbaanpro doet ze dat nog eens dunnetjes over.

Wat was de key takeaway van je verhaal?

Inge Vuik: “Dat het belangrijk is om als organisatie continu bezig te zijn met de kennis en skills van je medewerkers. Alleen zo kun je de medewerkers zich laten ontwikkelen, waardoor ook de organisatie voortdurend meebeweegt met alle veranderingen op de markt.”

“In de coronapandemie werden ineens harde én zachte skills belangrijk”

“Kijk alleen al naar de ontwikkeling van de benodigde skills die ineens voor bijna iedereen nodig bleken te zijn om thuis hetzelfde werk te kunnen blijven verrichten als op kantoor. Dit ging niet alleen om vragen over techniek: hoe werkt het om online bestanden te delen? Hoe werken programma’s als Teams, Zoom, Webex? Maar het ging ook om: hoe ga je om met de combinatie van werk en privé als ook in de privésituatie alles ineens op zijn kop staat? Hier maakte het dus niet uit of iemand de juiste opleiding had gevolgd om een functie uit te kunnen voeren, maar werden harde én zachte skills belangrijk.”

“Ik wil ook oproepen vooral vooruit te kijken en belangrijke, innovatieve bedrijven en branches in de gaten te houden. Denk aan Silicon Valley: veel van de bedrijven daar lopen voorop en vragen nu al om skills waar wij het bestaan nog niet eens vanaf weten. Maar over een tijdje zullen die skills ook in Nederland nodig zijn om mee te kunnen met de ontwikkelingen.”

Wat zie je als het grootste effect van de coronacrisis?

“Momenteel zijn de cijfers over de arbeidsmarkt helemaal niet zo slecht. Het aantal vacatures stijgt weer, het aantal werklozen nauwelijks en veel sectoren en vakgebieden kennen nog meer vraag dan aanbod van arbeid. Maar er is ook veel onzekerheid bij werknemers en werkgevers. En natuurlijk zijn ook veel sectoren wél hard geraakt.”

“Momenteel zijn de cijfers over de arbeidsmarkt helemaal niet zo slecht. Maar er is ook veel onzekerheid”

“Als leverancier van data voor de Arbeidsmarktscan horen we bij Intelligence Group veel dat mensen met een goede baan deze coronaperiode ook aangrijpen om zich bezig te houden met hun toekomst. Word ik wel blij van mijn werk? Of waren het mijn collega’s die ervoor zorgden dat het werk leuk was? Is dit werk wat ik nog jaren wil uitvoeren? We zien veel professionals met een goede baan ook de Arbeidsmarktscan invullen.”

“De mogelijkheden zijn eindeloos, maar in de jungle van de arbeidsmarkt is het vaak lastig je weg vinden”

“Er lijkt meer bewustwording voor het belang van aandacht aan werkgeluk en persoonlijke ontwikkeling. Dat is voor de hele loopbaanindustrie een positieve ontwikkeling. De mogelijkheden voor een individu zijn eindeloos, maar in de jungle van de arbeidsmarkt is het vaak lastig om te bepalen wat een verstandige keuze is – en waar je ook nog gelukkig van wordt.”

Waar ligt op dit gebied nog de grootste uitdaging?

“Bij Intelligence Group kregen wij vóór de coronapandemie al regelmatig de vraag of wij inzicht konden geven in huidige en verwachte skills voor bepaalde vakgebieden en branches. Veel klanten wilden niet alleen voorbereid zijn op de toekomst, maar ook de concurrentie te slim af zijn. De afgelopen maanden is deze vraag steeds vaker gesteld. Op basis van actuele data kunnen wij onze klanten helpen in kaart te brengen wat nú handige skills zijn en welke straks nodig zijn.”

“Een skill waarnaar nu veel vraag is, hoeft over 5 jaar echt niet meer zo gewild te zijn”

“De grootste uitdaging is dat dit niet alleen een andere mindset vraagt, maar dat organisaties ook vooruit moeten kijken. Ze moeten niet alleen personeel werven dat beschikt over de juiste kennis en vaardigheden die nú nodig zijn. Ook voor loopbaanprofessionals is het belangrijk om hierbij stil te staan. Een skill waarnaar nu veel vraag is, hoeft over 5 jaar echt niet meer zo gewild te zijn. Niet voor niets meldt het World Economic Forum dat 40% van de skills van de huidige werkenden over 5 jaar veranderd is. In de loopbaantrajecten en adviezen is het dan ook belangrijk om hier rekening mee te houden. Uiteraard willen we allemaal zo snel mogelijk een baan vinden of iemand aan een baan helpen. Maar niets is vervelender als dezelfde situatie zich binnen korte tijd weer voordoet.”

Skills for the future. Leven Lang Ontwikkelen. Learning by doing. Loopbaanontwikkeling en -begeleiding. Wie even met Noloc-voorzitter Ester Leibbrand spreekt, komt zulke termen snel tegen. Het zijn dan ook termen die in Nederland veel te weinig aandacht krijgen, zegt ze. “Binnen Europa zijn we bijvoorbeeld verder in skills erkennen dan in Nederland. Hier ontbreekt het echt aan samenhang van initiatieven en er is geen gedeelde overheidsbrede visie op leven lang ontwikkelen. Daar hamer ik dus ook continu op.”

“Er is helaas geen gedeelde overheidsbrede visie op leven lang ontwikkelen”

Leibbrand was op 10 december dagvoorzitter van het Werf& Seminar voor Loopbaanprofessionals. Ze gaf “een prikkelend seminar, dat mensen aan het denken zet en waar de goede voorbeelden dienen ter inspiratie van ons allemaal.” Want er mag best een beetje meer inspiratie komen, vindt ze. Een beetje peper in het vak ook. “Ik hoop met mijn zendingsdrift te bereiken dat loopbaanprofessionals inzien hoe belangrijk het is proactief te zijn.”

In de spotlight

Loopbaanprofessionals zijn er natuurlijk al heel lang. Op allerlei fronten, en op allerlei manieren. Leibbrand is er zelf ook één, als directeur van haar eigen loopbaanbureau SAM& in Heerhugowaard en als onder (veel) meer programmamanager Arbeidsmarktmobiliteit van de gemeente Leiden. Maar nog nooit stonden loopbaanprofessionals en jobcoaches zó in de spotlight als dit jaar, nu door corona de behoefte aan loopbaancoaching enorm gegroeid is.

Nog nooit stonden loopbaanprofessionals en jobcoaches zó in de spotlight als dit jaar

Dat vraagt ook wel wat van de professionals in het vak, stelt Leibbrand. ‘Het gaat allemaal snel nu, maar gelukkig ook niet helemaal over één nacht ijs. We zagen deze transitie aankomen en nu we erin zitten moeten we onszelf aanpassen. Als loopbaanprofessional blijft het daarom belangrijk dat je alert bent en in verbinding staat met je omgeving. Deze overgangsfase duurt nog wel even – en dan dient de volgende zich aan – dus learning by doing is hier wel op zijn plaats.’

Jubileumjaar

De beroepsvereniging die ze voorzit, beleeft dit jaar zijn 30-jarig bestaan. Dat wordt onder meer ‘gevierd’ met een nieuw landelijk keurmerk voor loopbaanprofessionals – een mijlpaal in dit jubileumjaar (samen met CMI). ‘Het mooiste keurmerk van Europa, als je het mij vraagt’, zei ze er laatst trots over tegen Jolan Douwes in het jubileummagazine. En over het jubileum: ‘Wij zijn een van de weinige beroepsverenigingen die vitaal en glorieus de 30 jaar halen.’

“Het is nu veel vanzelfsprekender dat je een loopbaanadviseur inschakelt dan 30 jaar geleden”

Dat heeft natuurlijk ook te maken met de situatie op de arbeidsmarkt, erkent ze meteen. “Het is nu veel vanzelfsprekender dat je een loopbaanadviseur inschakelt dan begin jaren 90. Toen was het hoogst haalbare dat je tot je pensioen bij dezelfde baas bleef. Nu zeggen we tegen iemand van 30 die na haar stage blijft plakken: hoog tijd dat je eens iets anders zoekt…”

“Meer nodig dan ooit”

Als Noloc-voorzitter kan ze het niet nalaten het belang van het vak te onderstrepen. “Voor mij is ook belangrijk dat Noloc zichtbaar is in het politieke en maatschappelijke debat”, zegt ze. “We maken deel uit van denktanks, adviesraden, klankborden en onderzoeksgroepen. Met de minister van SZW en zijn beleidsmedewerkers zijn we volop in gesprek over het Ontwikkeladvies. Ze zetten daar geen stap in zonder dat wij
meedenken. Daar hebben we ook hard voor gewerkt.”

“Met de minister van SZW zijn we volop in gesprek”

Ze ziet de toekomst dan ook “uitzonderlijk zonnig” in voor haar beroepsgroep. “Als wij niet relevant waren, zou de minister ons ook niet uitnodigen voor een gesprek. We zijn meer nodig dan ooit.”

Flexibiliteit als uitdaging

Dat wil ze nog eens onderstrepen. “De arbeidsmarkt vraagt op dit moment veel, heel veel van ons”, zegt ze. “Flexibel zijn en ontwikkelgericht blijven zie ik daarbij als grootste uitdaging. Ik denk dus dat de loopbaanprofessional goed zicht moet hebben op trends en bewegingen binnen sectoren, branches en banen, maar ook kennis heeft van opleidingen.”

“We hebben onze mensen in Nederland gemiddeld slecht opgeleid”

Daar zou wat haar betreft overigens al in het onderwijs meer aandacht voor mogen komen. “We hebben onze mensen in Nederland gemiddeld slecht opgeleid. Binnen het onderwijs is weinig ruimte voor loopbaanontwikkeling en -begeleiding. En eenmaal aan het werk zien we zulke vaardigheden helemaal niet meer terug. Dus waar moet je je loopbaancompetenties aanleren? Ontwikkelen? Inzetten? Bedrijven zijn daar wat mij betreft (nog) niet genoeg mee bezig.”