Gaat het in werkgeverskringen over hoogbegaafde volwassenen? Dan kunnen perceptie en realiteit soms ver uit elkaar liggen. Dat vertellen Rianne van de Ven en Ingeborg de Keizer – samen begeleiden ze namens Hoogbegaafd in Bedrijf, u raadt het misschien al, hoogbegaafde volwassenen naar een fijne plek op de arbeidsmarkt.

Perceptie en realiteit

Om uit te leggen waar het precies aan ligt, die discrepantie tussen perceptie en realiteit, heeft Van de Ven aan een kort antwoord niet genoeg. “Onze doelgroep heeft specifieke talenten”, begint ze in plaats daarvan de situatie te schetsen. “Die talenten lopen uiteen van analytisch vermogen tot de mogelijkheid om snel te kunnen schakelen tussen conceptueel- en detailniveau. Bovendien zijn ze goed in het leggen van relaties tussen verschillende vakgebieden, en weten ze problemen creatief op te lossen.” Die laatste kwaliteit wil ze nogmaals benadrukken: “het zijn echte outside-the-box-denkers!”

“Hoogbegaafde volwassenen hebben specifieke talenten”

Maar dan komt de crux. Want, zo vervolgt de loopbaanspecialist uit Wageningen: “Ondanks al hun talenten, komt onze doelgroep in een professionele setting niet altijd helemaal uit de verf. Bijvoorbeeld omdat ze, vanwege hun neurodivergentie, niet op één lijn met collega’s of een werkgever zitten – daardoor denkt hun omgeving dan dat ze niet goed functioneren. Soms krijgen ze dat van een teamleider te horen, maar het komt ook voor dat onze cliënten die conclusie zelf trekken.”

Zowel werkgevers als hoogbegaafden kunnen leren

Het moge duidelijk zijn: voor Van de Ven en De Keizer is het er alles aan gelegen om die situatie te veranderen – alleen als dat gebeurt kunnen hoogbegaafde volwassenen goed meedraaien op de arbeidsmarkt. “In onze ervaring moeten zowel onze cliënten als hun omgeving daarvoor hun verwachtingen en gedrag bijstellen”, vertelt De Keizer. Maar er is goed nieuws. Volgens haar kunnen beide partijen namelijk veranderen, leren en beter op elkaar worden afgestemd, zo laat ze optekenen.

“Zowel onze cliënten als hun omgeving moeten hun verwachtingen en gedrag bijstellen”

“Onderdeel van ons werk is dus om hoogbegaafdheid in een positief voetlicht te zetten”, legt De Keizer uit. “Op die manier ontdekken werkgevers welke voordelen onze doelgroep met zich meebrengt. En hoe meer mensen het thema kennen, hoe groter de kans is dat we als maatschappij straks de vruchten plukken van de talenten van hoogbegaafde volwassenen.”

Eerste stap: erkennen wie je bent

Verreweg het meeste werk verzet Hoogbegaafd in Bedrijf echter aan de andere kant van het spectrum: ze helpen hun doelgroep om zélf voor een fijne plek op de arbeidsmarkt te zorgen, in plaats van af te wachten tot werkgevers er eentje voor hen inrichten. De hamvraag is vervolgens natuurlijk: hoe doe je dat, hoogbegaafde volwassenen begeleiden in hun loopbaan. Maar voordat Van de Ven en De Keizer iets over hun methoden uit de doeken willen doen, willen ze eerst verhelderen wie hun cliënten zijn.

“Het zijn in ieder geval bijna nooit mensen die bij ons komen verkondigen: ‘ik ben hoogbegaafd!’”, steekt Van de Ven van wal. “Veel vaker zijn het mensen die steeds vastlopen op hun werkplek en al van alles hebben geprobeerd. Via familie, vrienden of kennissen zijn ze op het pad van hoogbegaafdheid beland – vanwege onze ervaring en expertise blijkt dan dat wij hen wél kunnen helpen.”

Meekijken met de cliënt

“Het allerbelangrijkste advies dat we hen vervolgens geven?” vraagt De Keizer retorisch – ze heeft het stokje van haar collega weer overgenomen. “Dat er geen advies is!”

“Het belangrijkste advies is dat er geen advies is”

“In plaats van van alles te adviseren, kijken we vooral met een coachee mee”, legt ze uit. “We onderzoeken we wie hij is, waar hij energie van krijgt en welke effecten de kenmerken van hoogbegaafdheid op zijn functioneren hebben. Uit de antwoorden op die vragen volgen meestal verschillende ontwikkelrichtingen met bijbehorende loopbaanstappen. Die mogelijkheden verkennen we samen, maar uiteindelijk bepaalt een coachee zelf welke keuze hij maakt.”

Kerntalentenanalyse

Om hun cliënten zo goed mogelijk uit te vragen, en hun potentiële loopbaanstappen in beeld te brengen, maken Van de Ven en De Keizer gebruik van de kerntalentenanalyse. “Dat is een kompas waarmee onze coachees zelf kunnen navigeren”, legt De Keizer uit.

“Met de kerntalentenanalyse krijgen onze cliënten een kompas waarmee ze zelf kunnen navigeren”

“Met de analyse brengt een erkend specialist iemands unieke persoonlijkheid in kaart”, vervolgt ze. “De basis hiervoor is het spel- en speelverleden van een coachee toen hij tussen de 4 en 12 jaar oud was. Wat het mooie is aan de tool? Dat hij universeel werkt! Dat wil zeggen: de resultaten ervan zijn altijd valide, ongeacht het land en de cultuur waarin iemand is opgegroeid. Op basis van de uitkomsten kun je bovendien je leven lang keuzes baseren – of die nu over je studie, loopbaan, stresspreventie of privéleven gaan.”

Van de Ven en De Keizer zijn zo te spreken over de kerntalentenanalyse, dat ze vinden dat eigenlijk iedere loopbaanprofessional er op z’n minst van gehoord moet hebben. “Ken je de analyse nog niet? Dan raad ik je de podcast met de ontwikkelaar van de methode van harte aan”, vertelt De Keizer jubelend. “Je kunt ook haar boek lezen, of een filmpje over de methode bekijken.”

Toekomstbestendig

Dat Van de Ven en De Keizer bij de kerntalentenanalyse zweren, heeft niet in de laatste plaats te maken met hoe de arbeidsmarkt zich de komende tijd gaat ontwikkelen, zo vertellen ze. “De trend van flexibiliteit zal zich doorzetten”, aldus Van de Ven. “Dat betekent dat steeds minder mensen voor jarenlange verbindingen zullen kiezen: steeds vaker zullen ze op zoek gaan naar kortstondige klussen die ze vinden vanuit hun netwerk.”

“Flexibiliteit op de arbeidsmarkt neemt toe, daardoor wordt de kerntalentenanalyse nóg relevanter”

“Om prettig op die manier te kunnen werken, is het belangrijk dat je jezelf in alle opzichten goed kent”, vervolgt ze. “Alleen zo zorg je er immers voor dat je klussen kiest waar je energie uit haalt. En heb je de kerntalentenanalyse gedaan? Dan weet je zeker dat je precies van jezelf weet waar je wel, en waar je niet blij van wordt!”

LoopbaanPro Awards

Het werk dat Hoogbegaafd in Bedrijf voor hun doelgroep en voor de arbeidsmarkt verzet, is niet onopgemerkt gebleven. De jury van de LoopbaanPro Awards nomineerde het team van Van de Ven en De Keizer zelfs voor een prijs in de categorie Loopbaanteam van het Jaar. “We vonden die nominatie ontzettend leuk”, vertellen de specialisten in koor.

Dat hun team uiteindelijk niet met de prijs naar huis ging – die eer ging naar het Refugee Talent Hub uit Amsterdam – mag de pret daarbij niet drukken. “De nominatie heeft ons namelijk de mogelijkheid gegeven om hoogbegaafdheid in het licht te zetten”, vertelt De Keizer. “En dat is voor ons het allerbelangrijkste.”

Meer lezen

Meer lezen over de loopbaanbegeleiding van hoogbegaafde volwassenen? Dan is het boek ‘Uitzonderlijk Talent – Gids voor hoogbegaafden, uitvinders en andere vreemde vogels’ van Frans Corten een aanrader: hij is een collega van Van de Ven en De Keizer bij Hoogbegaafd in Bedrijf. Van de Ven zelf schreef ook twee boeken over haar vak. Haar uitgave ‘Hoogbegaafd in Praktijk’ vind je hier en ‘Hoogbegaafde volwassenen’ kom je tegen via deze link.