Vakliteratuur26/04/2024 · 3 min
Je kunt de arbeidsmarkt zien als een oceaan. Vroeger, in de jaren ’80, was-ie goed te bezeilen. Je ging naar school, leerde een vak, vond een baan en daar bleef je dan – tot je op je 65ste met pensioen mocht.
Man over boord
Tegenwoordig is er een man over boord, om in zeemanstermen te spreken. Het stormt namelijk – en flink ook. Ben je klaar met school? Dan word je in het diepe gegooid. De schuimende golven van de banenmarkt slaan om je heen. Er wordt van je verwacht dat je om de paar jaar van baan wisselt. En om dat te kunnen doen, moet je continu nieuwe dingen leren. Navigeren is er in ieder geval niet makkelijker op geworden.
Maar gelukkig, er is een reddingsboei: de Planned Happenstance-theorie. Hij tracht de onstuimige arbeidsmarkt van de 21ste eeuw behapbaar te maken, en met succes. Want begrijp je waar de storm vandaan komt? Dan heb je voor je het weet volle zielen te pakken.
Het leven is toeval
Hoe hij dat doet? De Planned Happenstance-theorie – hij werd vlak voor de eeuwwisseling door John Krumboltz bedacht – begint door de onstuimigheid van de arbeidsmarkt te erkennen. En dan gaat hij verder. Want niet alleen de huidige arbeidsmarkt, maar het hele leven is onstuimig en afhankelijk van toeval, zo stelt hij.
Ga maar na: hadden je ouders elkaar niet ontmoet? Dan was jij er niet geweest. En had je op de middelbare school een slechte docent voor dat vak waar je in dit leven enthousiast over bent? Dan was je het daarna waarschijnlijk nooit gaan studeren – en had je nu dus geen baan in die sector.
Onstuimigheid omarmen
Het beste kun je die onstuimigheid dus omarmen, stelt de theorie. Je kunt er in ieder geval weinig aan veranderen. Maar dat het leven – en dus ook je loopbaan – van toevalligheid aan elkaar hangt, betekent niet dat er niets te plannen valt. Vandaar ook de naam: Planned Happenstance.
Volgens de theorie moet je ervan uitgaan dat dingen in je levensloopbaan onverwacht veranderen – het live event dat LoopaanPro eind dit jaar organiseert gaat daarover. Die veranderingen laat je je dan niet lijdzaam gebeuren: je hebt er namelijk al op geanticipeerd.
Anticiperen en gokjes wagen
Dus: gaat het bedrijf waarvoor je werkt failliet? Geen probleem: je hebt de afgelopen jaren goed je netwerk bijgehouden en kunt volgende week ergens anders beginnen! En moet je sector vanwege een pandemie op slot? No worries: je hebt jezelf breed ontwikkeld, leert ook continue nieuwe vaardigheden en gaat dus met hetzelfde gemak verder in een sector die wél openblijft.
Zit je tot slot prima bij je huidige werkgever, maar lijkt het gras aan de overkant groener? Ook dan grijp jij jouw kans! Je comfortabele baan zeg je gedag en je stapt in bij de baan die jou de meeste energie geeft. Jij weet immers: alles in het leven is onzeker, dus in je huidige werk kun je net zo goed met tegenslag te maken krijgen. De vraag is dan: waar ben je het meest gemotiveerd om aan die tegenslag het hoofd te bieden? Juist! Bij de baan die je het leukst lijkt. Daar kies je dus voor.
Advies voor loopbaanbegeleiders
Aan de Planned Happenstance-theorie kleeft – hoe kan het ook anders – dringend advies voor loopbaanbegeleiders. Zij moeten, zo stelt het allereerst, ervoor zorgen dat hun cliënten zich realiseren hoe onstuimig de arbeidsmarkt is. En ook: van hoeveel toeval hun levensloopbaan aan elkaar hangt.
Begrijpt je cliënt dat iedere loopbaankeuze risico’s met zich meebrengt? Dan ziet hij of zij in dat de stap naar het onbekende niet eens zo groot is. En dat terwijl de stap een hele hoop werkgeluk kan opleveren.
Tegen de extra risico’s die je cliënt na z’n stap loopt, moet-ie natuurlijk wel bewapend zijn, vindt de theorie verder. En als loopbaanbegeleider ben jij verantwoordelijk voor zijn arsenaal. Je moet hem dus stimuleren om continu door te leren en nieuwsgierig te blijven, en altijd te reageren op nieuwe ontwikkelingen. Bovendien moet je cliënt weten hoe je met tegenslag omgaat. Voldoet hij aan die voorwaarden? Dan gaat-ie goed uitgerust op pad!
